ضرورت ایجاد شهرهای جدید پس از انقلاب و با توجه به شرایط کشور و مسائلی همچون نرخ رشد بالای جمعیت و مهاجرت های گسترده به نقاط شهری، گسترش بی‌رویه شهرهای موجود بالاخص کلان‌شهرها، نابسامانی نظام استقرار و سازمان فضایی سکونتگاه‌های انسانی، تشدید نیاز به احداث مسکن شهری و محدودیت زمین غیر کشاورزی در درون شهرها، به شدت احساس شد و ایجاد شهرهای جدید به عنوان یکی از راهبردهای اساسی توسعه شهری مطرح شد تا در تحقق گسترش و تعمیق عدالت در همه عرصه‌ها و تامین نیازهای اساسی مردم علی الخصوص مسکن موثر باشد.
برای ایجاد شهرهای جدید اهدافی از جمله پالایش شهر مادر به منظور ساماندهی توسعه آن و جذب جمعیت سرریز شهر مادر، جلوگیری از بالا رفتن بی‌رویه قیمت زمین در شهرهای بزرگ، کاهش رفت و آمدهای پاندولی مابین شهرهای بزرگ به مناطق صنعتی اطراف آنها، تقلیل ترافیک و جلوگیری از اتلاف وقت و هزینه ناشی از آن، ایجاد زمینه اجرای اصل سی و یکم قانون اساسی برای صاحبخانه شدن اقشار کم درآمد، ترویج انبوه‌سازی در توسعه مجموعه های مسکونی، جلوگیری از تخریب اراضی کشاورزی و خاک مرغوب در اثر توسعه ناموزون شهرهای بزرگ و اجرای الگوهای جدید در طراحی و اجرا و بکارگیری تکنولوژی‌های نوین در طراحی و ساخت ابنیه در ایجاد شهرها در نظر گرفته شده است.
از سوی دیگر، شهرهای جدید در اجرای طرح نهضت ملی به عنوان یکی از مهم‌ترین طرح‌های وزارت راه و شهرسازی دولت سیزدهم می‌تواند سهم بسزایی داشته باشد و طبق تاکید وزیر راه و شهرسازی در شهرهای جدید رویکرد صرفا خانه‌سازی نیست، بلکه شهرسازی است.
علیرضا جعفری مدیر عامل شرکت عمران شهرهای جدید و معاون وزیر راه و شهرسازی در گفت‌و‌گو با خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، به تشریح مهم‌ترین اقدامات شرکت عمران شهرهای جدید در سال جاری و اهداف و برنامه‌های بلند مدت این مجموعه در افق ۱۴۰۴ پرداخته است.
* مهم‌ترین راهبرد اجرایی و سیاست شرکت عمران شهرهای جدید در دولت سیزدهم چیست؟
با توجه به بیانات رهبر معظم انقلاب در بیانیه گام دوم انقلاب، علم و پژوهش، معنویت و اخلاق، اقتصاد، عدالت و مبارزه با فساد، استقلال و آزادی، سبک زندگی برای پیشبرد اهداف و سیاست‌های پیش رو حائز اهمیت است. دانش، آشکارترین وسیله عزت و قدرت یک کشور و روی دیگر دانایی، توانایی است. معنویت و اخلاق، جهت‌دهنده همه حرکت‌ها و فعالیت‌های فردی و اجتماعی و نیاز اصلی جامعه بوده و حضور آنها محیط زندگی را حتی با کمبودهای مادی، بهشت می‌سازد. در خصوص اقتصاد نیز درون‌زایی اقتصاد کشور، مولد شدن و دانش‌بنیان شدن آن، مردمی کردن اقتصاد و تصدی گری نکردن دولت، برون‌گرایی با استفاده از ظرفیت‌های کشور، بخشهای مهمی از راهکارها است. عدالت و مبارزه با فساد از دیگر راهبردهای این حوزه است چرا که تبعیض در توزیع منابع عمومی به بی‌عدالتی می‌انجامد و غفلت از قشرهای نیازمند حمایت نیز آسیب‌هایی به دنبال خواهد داشت. از سوی آزادی اجتماعی به‌معنای حق تصمیم‌گیری و عمل کردن و اندیشیدن برای همه افراد جامعه لازم است.
بر اساس الگوی پایه اسلامی ایرانی پیشرفت، اهتمام به احیا و توسعه نمادهای اسلامی ایرانی به ویژه در پوشش، معماری و شهرسازی با حفظ تنوع فرهنگی در پهنه سرزمین، التزام به رعایت اصول و قواعد اسلامی در غایت و ساختار تصمیمات، سیاست‌گذاری‌ها و نهادسازی‌های اقتصادی و مالی، تسهیل ورود کارآفرینان به عرصه‌های اقتصادی به ویژه اقتصاد دانش بنیان همواره مورد تاکید این مجموعه بوده و برنامه‌های خود را بر این اساس تنظیم کرده است.
در همین راستا اقداماتی از جمله کاهش هزینه‌های کسب و کار با تاکید بر اصلاح قوانین، مقررات و رویه‌های اجرایی کشور، کاهش شدت مصرف انرژی و متناسب‌سازی سهم تولید و مصرف انرژی از منابع انرژی پاک، بسترسازی برای استقرار متعادل جمعیت و توازن منطقه‌ای در پهنه سرزمین بر مبنای آمایش ملی و تخصیص امکانات و تسهیل و تشویق سرمایه‌گذاری در بخشهای اقتصادی و فرهنگی مناطق مختلف و توانمندسازی مناطق محروم با توجه به استعدادهای سرزمینی را در اولویت سیاست‌های شرکت عمران شهرهای جدید قرار داده‌ایم.
همچنین بر اساس سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی شرکت عمران شهرهای جدید به تأمین شرایط و فعال‌سازی کلیه امکانات و منابع مالی و سرمایه‌های انسانی و علمی کشور به منظور توسعه کارآفرینی و به حداکثر رساندن مشارکت آحاد جامعه در فعالیت‌های اقتصادی با تسهیل و تشویق همکاری‌های جمعی و تأکید بر ارتقاء درآمد و نقش طبقات کم‌درآمد و متوسط اقدام کرده است. بر این اساس پیشتازی اقتصاد دانش بنیان، پیاده‌سازی و اجرای نقشه جامع علمی کشور و ساماندهی نظام ملی نوآوری به منظور ارتقاء جایگاه جهانی کشور و افزایش سهم تولید و صادرات محصولات و خدمات دانش‌بنیان و دستیابی به رتبه اول اقتصاد دانش‌بنیان در منطقه به عنوان مهم‌ترین اهداف و برنامه‌های این مجموعه در نظر گرفته شده است.
از ظرفیت اجرای هدفمند‌سازی یارانه‌ها در جهت افزایش تولید، اشتغال و بهرهوری، کاهش شدت انرژی و ارتقاء شاخص‌های عدالت اجتماعی نیز استفاده خواهد شد و تقویت فرهنگ جهادی در ایجاد ارزش افزوده، تولید ثروت، بهرهوری، کارآفرینی، سرمایه‌گذاری و اشتغال مولد و اعطای نشان اقتصاد مقاومتی به اشخاص دارای خدمات برجسته در این زمینه از اولویت‌های ما در سال ۱۴۰۱ است.
*به شکل مختصر برنامه‌ها و اقدامات خود در سال ۱۴۰۱ را توضیح دهید.
تولید و عرضه مسکن پایدار و در شأن شهروندان در راستای ایفای نقش موثر در ایجاد تعادل در بازار مسکن از جمله مهم‌ترین اقدامات و برنامه‌های شرکت عمران شهرهای جدید در سال ۱۴۰۱ است که درهمین راستا اقداماتی از جمله برنامه‌ریزی و احداث شهرهای جدید نسل نو در همگرایی با برنامه‌های توسعه ای کلان کشور در خصوص هدایت جمعیت و فعالیت به پهنه جنوبی کشور و مبتنی بر الگوی ایرانی ـ اسلامی انجام گرفته است.
ترویج و توسعه شهرک سازی در بخش دولتی و خصوصی به عنوان رکن سوم نظام سکونت گاهی کشور و دسترس پذیری و توسعه حمل‌ونقل انبوه و سریع ریلی و جاده‌ای میان شهرهای جدید و شهرهای مادر نیز از دیگر اقداماتی است که در دستور کار شرکت عمران برای سال جاری قرار ردارد.
همچنین این مجموعه ارتقای کیفیت زندگی و سرانه های شهری در راستای پایدارسازی جمعیتی و افزایش رضایت شهروندان شهرهای جدید را به عنوان اصول اساسی کار خود مد نظر قرار داده و قصد دارد در سال جدید به بازتعریف و تبدیل برنامه‌ها و اقدامات مسکن‌سازی به برنامه‌ها و اقدامات شهرسازی بپردازد.
*آیا برنامه‌ای برای جذب سرمایه و مشارکت بخش خصوصی دارید؟
شرکت عمران شهرهای جدید در نظر دارد به ترویج سرمایه‌گذاری و مشارکت مدنی (داخلی و بین‌المللی) و جهت‌بخشی به منابع بخش خصوصی در تأمین مالی در احداث شهرها و شهرک‌های جدید و تولید و عرضه مسکن اقدام کند و نهادسازی اجتماعی و افزایش حس تعلق به مکان نزد شهروندان شهرهای جدید از اهداف ما در سال جاری است.
هوشمندسازی شهری و توسعه فعالیت‌های نوآورانه و خلاقانه مبتنی بر زیست بوم در شهرهای جدید و توسعه کارآفرینی، فضای کسب و کار و اشتغال با محوریت شرکت‌های دانش بنیان در این شهرها از جمله اقداماتی است که در دستور کار قرار گرفته است.
از آنجا که تولید و عرضه مسکن پایدار و در شأن شهروندان در راستای ایفای نقش موثر در ایجاد تعادل در بازار مسکن از اهداف مهم شهرهای جدید محسوب می‌شود، عزم خود را برای ایفای نقش بارز در نهضت ملی مسکن و تعهد ساخت سالانه واحدهای مسکونی در شهرهای جدید جزم کرده‌ایم و باقیمانده واحدهای مسکونی مهر از تعهد ۳۵۴ هزار واحدی شهرهای جدید را تا پایان سال ۱۴۰۰ تکمیل کردیم.
*چه تدابیری برای اجرای هرچه بهتر نهضت ملی مسکن در مجموعه شهرهای جدید در نظر گرفته‌اید؟
به طور کلی رویکرد کلان مجموعه شهرهای جدید در نهضت ملی مسکن تأمین مالی ساخت واحدهای مسکونی از ترکیب روش‌های مشارکتی، تهاتر، پیش فروش، صندوق توسعه مسکن، پاسخگویی به نیازهای طیف گسترده‌تر شهروندان و دستیابی به تنوع اجتماعی و تحقق عدالت فضایی از طریق اولویت‌دهی به تأمین زمین‌های لازم برای خدمات و فضاهای عمومی مورد نیاز سکونت است.
از لحاظ کمی و اجرایی نیز برنامه ما در افق ۱۴۰۴ تأمین زمین و احداث ۶۰۸ هزار واحد مسکونی طرح نهضت ملی مسکن با توجه به تقسیم کار و برنامه ابلاغی بالادستی در شهرهای جدید و شهرک‌هاست. همچنین احداث شهرهای جدید نسل نو در همگرایی با برنامه‌های توسعه‌ای کلان کشور در خصوص هدایت جمعیت و فعالیت به پهنه جنوبی کشور و مبتنی بر الگوی ایرانی ـ اسلامی را در دستور کار خود داریم که در این راستا ۶ شهر جدید تیس (چابهار)، مکران (جاسک)، نایبند (عسلویه)، پارس (عسلویه)، کوشک (پارسیان) و قشم در راستای نظریه «توسعه دریاپایه» و هدایت جمعیت به سمت سواحل جنوب ایجاد خواهد شد. شهر جدید تابناک (لامرد) به عنوان حوزه پسکرانه منطقه ساحلی کشور و سمنگان (سیرجان) با هدف پاسخگویی به نیاز سکونت مراکز عمده فعالیتی و شهرهای جدید ایوانکی و خوارزمی در پیرامون شهر تهران با هدف پاسخ به تقاضای مسکن، فعالیت های لجستیک و پشتیبان بخشهای صنعتی و کارگاهی و مراکز فعالیتی و اشتغال شرق تهران نیز به همین منظور در دست ایجاد یا تکمیل است.
همچنین احداث شهرهای جدید حوراء (همدان)، پرنیان (قم)، گلمان (ارومیه) و کرمانشاه با هدف پاسخ به تقاضای مؤثر و تأمین نیاز مسکن در پیرامون مادر شهرهای منطقه‌ای در برنامه ایت مجموعه قرار دارد. طبق برآوردها ظرفیت جمعیتی این ۱۴ شهر در مساحتی بالغ بر ۲۰ هزار هکتار بیش از یک میلیون و ۴۶۰ هزار نفر است.
*برای ارتقاء کیفیت زندگی در شهرهای جدید چه اقداماتی را در دستور کار قرار داده‌اید؟
ارتقاء کیفیت زندگی و سرانه‌های شهری در راستای پایدارسازی جمعیتی و افزایش رضایت شهروندان شهرهای جدید از مهم‌ترین اهداف این مجموعه بوده و در همین حوزه احداث مدارس، مساجد، پارک‌ها و فضای سبز، فضاهای ورزشی (سرپوشیده و روباز)،مسیرهای سلامت (دوچرخه و پیاده)، کلانتری‌ها، مراکز درمانی و مراکز آتش نشانی در شهرهای جدید را در دستور کار داریم که در سال‌های آینده این اقدامات را در راستای ساخت و تأمین زیرساخت‌های اجتماعی و خدمات عمومی به‌منظور بالا بردن رضایت و کیفیت زندگی در شهرهای جدید که به پایدارسازی جمعیت در آنها منجر می‌شود، توسعه خواهیم داد.
در حال حاضر ۳۸ مدرسه، ۱۳ مسجد، ۲۶ پارک و فضای سبز، ۷ مرکز ورزشی و ۳ مرکز درمانی در حال ساخت است.
*مهم‌ترین برنامه‌های کمی و اجرایی شرکت عمران شهرهای جدید در افق ۱۴۰۴ چیست؟
تکمیل و بهره برداری از متروی شهرهای جدید بهارستان، گلبهار، پرند و احداث و بهره برداری از قطارهای حومه ای شهرهای جدید اندیشه و صدرا در برنامه شرکت عمران شهرهای جدید برای افق سال ۱۴۰۴ قرار دارد و اقدامات لازم برای پیشبرد احداث متروی شهرهای جدید فولادشهر، مجلسی و پردیس نیز انجام خواهد شد.
همچنین در حوزه راه‌ها نیز تکمیل و بهره برداری از شبکه های آزادراهی و بزرگراهی شهر جدید صدرا را در دستور کار خود قرار داریم. با ایجاد شرایط مناسب تونل و مسیر دسترسی به شهر جدید علوی نیز تا سال ۱۴۰۴ تکمیل خواهد شد.
احداث و بهره برداری از محورهای دسترسی شهر جدید پرند به آزادراه غدیر و محورهای دسترسی شهر جدید بهارستان و مجلسی به کنارگذر اصفهان از دیگر برنامه‌های شرکت عمران شهرهای جدید در افق ۱۴۰۴ خواهد بود.
همچنین شهرهای جدید از فضاهای مهم برای پیاده سازی و تحقق مفهوم شهر هوشمند و دولت الکترونیک در کشور هستند، به همین منظور اقداماتی همچون بسترسازی جذب سرمایه‌گذاری خارجی برای اجرای پروژه‌های هوشمندسازی شهری و توسعه فعالیت‌های نوآورانه و خلاقانه در شهرهای جدید در دستور کار قرار گرفته است، در حال حاضر پیاده سازی پایلوتهای شهر هوشمند در شهرهای جدید، پیاده سازی پایلوتهای شهر خلاق و کارخانه نوآوری در شهرهای جدید، اجرای مزارع تأمین انرژی خورشیدی در شهرهای جدید، اجرای پروژه های استفاده از آب خاکستری و بازچرخانی فاضلاب در شهرهای جدید، اجرای ساختمان‌های عمومی با رویکرد بهینه سازی مصرف انرژی و استفاده از انرژی های نو در شهرهای جدید از جمله مواردی است که در همین راستا در دست اقدام قرار دارد.